Aralık ayında Afganistan’da Taliban Yüksek Eğitim Bakanı, yazılı bir açıklamayla bayanların üniversiteye gitmesini yasaklamıştı. Taliban böylelikle Afganistan’da idaresi ele geçidikleri 2021’de bayanların eğitimine müsaade veren siyasetlerini iptal etmişti.
Bu mühlet içinde bayanlar buna misal çeşitli başka kısıtlamalarla da karşı karşıya kaldı. Birçok lise kapılarını kız öğrencilere kapattı.
Taliban yetkilileri bu müdahalelerin süreksiz olduğunu söylüyor. Yetkililer, kıyafet kurallarının ihlali, bütçe eksikliği ve müfredatın yine şekillendirilmesi muhtaçlığı üzere çeşitli münasebetleri sıralıyor. Üniversitelerin büyük bir kısmı ise halihazırda bayan ve erkekleri ayırmak üzere tedbirlerin alındığını belirtiliyor.
Kadınlar hayatlarının büsbütün değiştiğini söylüyor. Dördüncü sınıf bilgisayar mühendisliği öğrencisi, “Artık bir hiçim. Üniversiteyi bitirip yüksek lisans yapmak istiyordum ve daha sonra da doktora. Çalışıp ülkeme hizmet etmek istiyordum ancak artık bunu yapmam mümkün değil” diyor.
Bu yasak erkek öğrencileri de etkiliyor. Erkek bir öğrenci, sınıfa dönmeyi bir cenazeye benzetiyor:
“Üniversitemizde birileri ölmüş üzere bir hava var. Herkes çok üzüldü. Nedenini biliyordum ancak Taliban idaresi beni gözaltına alır diye konuşmaktan çekindim.”
Bir öbür erkek öğrenci ise, “Bir ülkeyi yalnızca erkeklerle inşa etmek mümkün değil. Bayanların bizimle yan yana çalışmasına muhtaçlığımız var” tabirlerini kullanıyor. Bayan öğrenciler, Taliban’ın uygulamak istediği kısıtlamaları yerine getirmeye hazır olduklarını paylaşıyor.
Kabil Üniversitesi’nde ikinci sınıf tiyatro öğrencisi, “Eğer başörtüsü takmamızı istiyorlarsa takabiliriz. Erkek ve bayanları ayırmak istiyorlarsa onu da yapabilirler, kâfi ki öğrenmeye devam edelim” diyor.
Ülkede bayanların haklarına yönelik çeşitli protestolar düzenleniyor lakin Taliban bunların büyük bir kısmını engelliyor. Taliban, Salı günü Birleşmiş Milletler (BM) ofisinin önünde düzenlenen küçük bir gösteriyi dağıttı.
Sosyal medyada ise Kabil Üniversitesi’nin önünde oturarak kitap okuyan bir küme bayan öğrencinin fotoğrafları paylaşıldı. Taliban’ın bayanlara yönelik kısıtlamaları memleketler arası reaksiyonlara de neden oldu. Bu hafta yayımlanan bir BM raporu, kısıtlamaların insanlığa karşı kabahat teşkil edebileceğini söylüyor.
Taliban Dışişleri Bakanı Amir Khan Muttaki, BBC Peştuca servisine verdiği bir röportajda, bayanların istihdamı ve eğitimi kelam konusu olduğunda “bazı eksiklikler” olduğunu kabul etti, lakin hala binlerce bayanın çalışmaya devam ettiğine dikkat çekti.
Muttaki, “Sorunların yavaş yavaş çözülmesini temenni ediyoruz. Dünyanın sabırlı olması gerekiyor” dedi.