Mehmet Hanifi GÜLEL
Dondurma sektörü her yıl çift haneli büyümesini sürdürüyor. 2021 yılı itibariyle dondurma pazarının büyüklüğü miktar bazında 246 milyon litre, ciroda ise 6,9 milyar TL’ye ulaştı. Ciro bazında ise pazar büyümesi 2020 yılında yüzde 20, 2021 yılında yüzde 23, 2022’nin ilk 5 aylık rakamlarına bakıldığında büyüme devam ediyor.
Dondurma alanında faaliyet gösteren firmaları ikiye ayırabiliriz. Endüstriyel büyük ölçekli üretim yapan firmalar ve geleneksel pastane tarzı üreticiler. Türkiye’de gerek ham madde gerek yapılış tekniği açısından oldukça özellikli dondurma çeşitleri üretiliyor. Pandeminin de etkisiyle dondurma pazarında son üç yılda litre bazında çok büyük değişiklik yaşanmıyor. Ancak pandemi öncesi anlık tüketime uygun tekli ürünler ağırlıklı iken, pandemide tüketim ev tipi ürünlere doğru kaydı.
Ambalajlı Süt ve Süt Ürünleri Sanayicileri Derneği’nden (ASÜD) alınan bilgilere göre Avrupa’da kişi başına yıllık dondurma tüketimi 7-8 litre civarındayken Türkiye’de ise bu miktara 4-5 litre civarında yer alıyor. Kış mevsiminin aylarca sürdüğü Kuzey Avrupa ülkelerinde dondurma tüketiminin, Türkiye’nin 2-3 misli olduğunu görülüyor. Dondurma Türkiye’nin önemli bir potansiyel ihracat kalemi ve 30’dan fazla ülkeye ihracatı yapılıyor. Süt ve süt ürünleri ihracatının 10,6’sını oluşturuyor. 2021 yılında dondurmada 20 milyon kilogram ihracat, 615.8 bin kilo ithalat yapıldı. İhracatın döviz karşılığı, önceki yıla göre yüzde 29 artışla 55,3 dolara ulaştı. 2022 yılının ilk 6 ayında dondurma ve yenilebilir buzlu ürünler kategorisinde ihracat artışı yüzde 30 arttı ve 41,3 milyon dolara ulaştı. En çok ihracat yapılan ülkeler, ABD, Irak, İsrail, Kosova ve Hindistan yer alıyor.
Dünya dondurma pazarı 72 milyar dolar
Dondurma ihracat rakamları açısından dünyada ilk 20 sıralarda olan Türkiye, ihracat için hedef pazarlara yönelik aksiyonlar ve devlet tarafından desteklerle daha da artırılabilir. İhracatın artması için markalaşmanın çok önemli olduğunu vurgulayan sektör temsilcileri, Türkiye’nin 72 milyar dolar dünya dondurma pazarından daha fazla pay alabileceğine dikkat çekiyor.
Pandemide ev tüketimi arttı
Pandeminin etkisiyle dondurma pazarında son üç yılda litre bazında çok büyük değişikliklerin yaşanmadığını kaydeden Golf Dondurma Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO Ergün Akkaya, ancak pandemi öncesi anlık tüketime uygun tekli ürünler ağırlıklı iken, pandemide insanların evlerinde daha fazla zaman geçirmesi nedeniyle ev tipi ürünlere doğru kaydı. Golf Dondurma olarak; 2020’de yüzde 26 ve 2021’de yüzde 35 olmak üzere hem pazarın hem de rekabetin üzerinde bir büyüme gerçekleştirdik” dedi. Pandemi döneminde ev tipi litrelik dondurma kategorisi, tekli ürünlerin üzerinde bir büyüme yakaladığını aktaran Akkaya, ancak 2022’nin ilk 6 aylık dönemine bakıldığında tekli ürün satışların litrede yüzde 23 büyüme yaşanırken, litrelik ürün pazarının yüzde 11 küçüldüğünü söyledi. Litrelik ürünler 2021’de ilk 6 ayında ciro olarak pazarın yüzde 62’sini oluşturduğunu bildiren Akkaya, “2022 ilk 5 ayda litrelik ürünler toplam pazarın yüzde 53’ünü oluşturuyor. Özetle, pazar pandemi öncesindeki tüketici davranışlarına geri dönmüş durumda. Paketli dondurma pazarında dört ana marka bulunuyor ve pazar payı açısından Golf ilk iki büyük oyuncusu konumunda. Golf olarak BİM ve ŞOK marketlerinin private label ürünlerinin üretimini de gerçekleştiriyoruz” diye konuştu.
Alım gücü azaldı, satışlar düştü
Firmalarının Türkiye’nin ilk ambalajlı dondurmasını üreterek endüstriyel dondurma üretimine geçiş sürecinde öncülük yaptığını aktaran Panda Dondurma Marka Müdürü Burçak Cürül Öztürk, Stix, Sen&Ben, Net, Efsane Stix gibi markaları üç nesildir Türk dondurma severlere sunduklarını söyledi. Dondurma satışlarının alım gücünün değişmesiyle etkilendiğini kaydeden Öztürk, “Fakat özellikle çocuk kategorisi için dondurmaya talep hala devam ediyor. Günümüzde dondurma özellikle komşu olan çikolata şekerleme kategorisi ile geçişken trendler oluşmuş ve bisküvi gibi gıda maddeleriyle birleştirilerek farklı ambalajlar kullanılarak üretilen bir ürün haline dönüşmüş durumda. Bu da dondurma sektöründe tüketim alışkanlığı ve tüketicinin satın alma alışkanlığını değiştiriyor. Bu durum hala aynı seviyede devam ediyor” açıklamasında bulundu.
Yerli ham madde üretimi artıyor, dışa bağımlılık azalacak
Dondurmaya kıvam veren yerli ham madde üretimine yönelik de yeni girişimler var. Dondurmalara özel yerli kıvam verici karışımlar üretmek için firmalarını 2020’de kurduklarını açıklayan Dengemix Kurucu Yöneticisi Meltem Kaptan, “Dondurma sektörü her sene büyüyen ve gelişen bir sektör. Dondurma sektörüne yönelik ihtiyaç ve talepler doğrultusunda uzun bir Ar-Ge sürecinden sonra ürünlerimizi çeşitlendirdik. Şu anda dondurmalar ve sorbeler için geliştirdiğimiz 15 farklı ürünümüz bulunmakta. Bu ürünlerin dışında müşterilerimizin isteği doğrultusunda da projelerle özel ürünler çalışmaktayız” dedi.